Dostępność to możliwość rozwoju i pozyskania nowych odbiorców. Z takim przesłaniem przystąpiliśmy do dwudniowego audytu dostępności w Bibliotece Publicznej w Polanowie oraz jej trzech filiach. Celem była diagnoza obecnego stanu oraz wskazanie możliwych działań poprawiających komfort korzystania z biblioteki dla wszystkich – bez względu na wiek czy sprawność fizyczną.
Biblioteka w Polanowie – struktura i lokalizacja
Biblioteka Publiczna w Polanowie to nie tylko główny budynek w centrum miasta, ale również trzy filie zlokalizowane w miejscowościach Żydowo, Bukowo i Nacław. Dodatkowo instytucja dysponuje budynkiem eventowym – Centrum Integracji Społecznej, usytuowanym w samym sercu rynku Polanowa.
Nasza wizyta rozpoczęła się od spotkania z panią dyrektor Ewą Hełminiak-Soliwodzką i wspólnego zwiedzania filii.
Filie biblioteczne – wyzwania
Filia w Żydowie to najstarsza spośród placówek, znajduje się w budynku po dawnej szkole. Oferuje wypożyczalnię, czytelnię oraz salę komputerową z nowoczesnym wyposażeniem.
Filia w Bukowie mieści się w jednym, estetycznie urządzonym pomieszczeniu w budynku działającej szkoły. Znajduje się tu bogaty księgozbiór, komputery oraz miejsce do spokojnego czytania przy stoliku. Pomimo niewielkiej przestrzeni, udało się zachować pełną funkcjonalność i sprawić, że to miejsce jest naprawdę przytulne.
Filia w Nacławiu funkcjonuje obecnie w przestrzeni szkolnej, współdzieląc salę na potrzeby zajęć szkolnych, co ogranicza możliwość wprowadzania zmian architektonicznych. Ale już wkrótce przeniesie się do nowego, w pełni dostępnego budynku – dedykowanego wyłącznie działalności bibliotecznej!
To, że filie mieszczą się w szkolnych budynkach z jednej strony ułatwia integrację ze środowiskiem uczniowskim, z drugiej – nie jest dostosowane do potrzeb dorosłych użytkowników. Standardy dostępności dla sektora edukacji nie zawsze odpowiadają wymaganiom placówek kultury, które przecież mają stawać się „trzecim miejscem”, w którym dorośli odbiorcy chcą spędzać wolny czas.
Główna siedziba
Drugi dzień audytu poświęcony był całkowicie głównemu budynkowi biblioteki, który funkcjonuje w obecnej formie od 2010 roku. Znajduje się tam winda, toaleta dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnością oraz dostępne stanowiska komputerowe. Dzięki temu, że budynek pełni także funkcje administracyjne, jego infrastruktura jest naprawdę dobrze przystosowana do potrzeb mieszkańców. Większa powierzchnia umożliwia jej wygodne zagospodarowanie. Czyli odpowiednio szerokie korytarze, niższe półki z książkami, dużo miejsc, w których można oddać się spokojnej lekturze.
Na potrzeby większych wydarzeń biblioteka może korzystać z budynku eventowego w centrum miasta – to duży atut w kontekście organizacji dostępnych spotkań, wystaw czy warsztatów.
Bariery architektoniczne w bibliotekach
W trakcie audytu zwróciłam uwagę na kilka elementów, które – choć na pierwszy rzut oka niewielkie – mogą wpływać na komfort korzystania z biblioteki przez osoby z niepełnosprawnością. Te bariery architektoniczne pojawiają się często w bibliotekach:
- brak wyraźnej, intuicyjnej informacji o układzie pomieszczeń i kierunkach poruszania się,
- nieprzymocowane wycieraczki przy wejściach, które w połączeniu z niestabilnymi progami stanowią duże zagrożenie (nie tylko dla osób ze szczególnymi potrzebami),
- mało przestrzeni przyjaznych rodzinom – przewijaków, miejsc do karmienia czy strefy wyciszenia dla dzieci z autyzmem,
- niespójny sposób oznaczania półek bibliotecznych – zbyt mała, trudna do odczytania, szeryfowa czcionka oraz wysoko umieszczone tabliczki.
Te zmiany można wprowadzić do biblioteki i wszystkich filii już teraz, niewielkim kosztem. Warto zwrócić na nie uwagę, aby uniknąć ich w przyszłości, przy okazji kolejnych remontów lub inwestycji.
Dostępność zaczyna się od ludzi
Finalny raport to 40 stron opisu i rekomendacji dla instytucji. Uwzględnia również aspekty dostępności cyfrowej, sprawdzenie poprawności deklaracji dostępności oraz podpowiedzi dotyczące oferty.
Architektura to jednak tylko jeden z aspektów dostępności. Kolejnym jest dostępność informacyjno-komunikacyjna. Podczas wizyty szczególnie pozytywne wrażenie zrobiła otwartość i zaangażowanie zespołu biblioteki. Pani dyrektor oraz bibliotekarze nie traktują barier jako problemów nie do pokonania, ale jako wyzwania, dla których na pewno da się znaleźć jakieś rozwiązanie. Już dziś intuicyjnie potrafią się porozumiewać z każdym, kto wymaga innego rodzaju komunikacji, oferują m.in. usługę „książka na telefon”, dzięki której osoby mające trudności z poruszaniem się mogą wypożyczać książki bez wychodzenia z domu.
Podsumowując: dostępność to nie tylko winda czy szerokie drzwi – to przede wszystkim ludzie, którzy są gotowi reagować na potrzeby różnych użytkowników. Biblioteka Publiczna w Polanowie, mimo pewnych małych ograniczeń architektonicznych, udowadnia, że z odpowiednim podejściem i chęcią działania można tworzyć przestrzeń otwartą i w pełni dostępną dla wszystkich.
Gratulacje dla Pani Dyrektor Ewy Hełminiak-Soliwodzkiej za zaangażowanie, otwartość na zmiany i konsekwentne działania na rzecz dostępności w kulturze.
Serdeczne pozdrowienia dla Pana Romana Giłki i Pana Mikołaja Skowrońskiego – dziękuję za współpracę, życzliwość i świetną atmosferę podczas wizyty.
Chcesz zorganizować audyt lub szkolenie z dostępności w swojej instytucji? WYPEŁNIJ FORMULARZ!
